Yarıyıl Ödevi’nin tasarlanması.

"Eğitim ve Öğrenme" dersi yarıyıl ödevinin konusu, dört kitap arasından birinin okunarak, bu kitap üzerine  bir denemenin yazılmasını içeriyordu. Türk tarih kurumunun 1977 yılı basımlı Resimli Türkçe Sözlüğünde denemenin tanımı "Kesin bir sonuca varıldığı savını taşımayan bilimsal yapıt, yazı" olarak nitelendirlilmektedir. Ayrıca dersin yürütücüsünün "yaratıcı bir ürün beklediğini" yineleyerek belirtmesi üzerine, kalıpların biraz dışına çıkan, incelenen kitapta verilmek istenen konularla da bağıntılı bir ödev hazırlamak hedeflenmiştir.

İncelen yapıt, Uygulamalı Psikoloji üzerine uzmanlık yapan Prof. Dr. Üstün Dökmen’in "İletişim Çatışmaları ve Empati" adını taşıyan kitabıdır. Bu kitap, en kaba hatlarıyla "insanlar arasında daha iyi iletişim nasıl kurulur?" sorusuna yanıt olabilmesi için yazılmıştır. Konuyla ilgili iletişim bilimciler ve psikoloji bilimiyle uğraşanlar tarafından geliştirilmiş kuramları, çok zengin örneklerle ele alan bir anlayışla oluşturulmuştur.

Sözü fazla uzatmadan ödevin nasıl tasarlandığına geçmek istiyorum:

Durum Tespiti:

1- İncelenen yapıt temel olarak insanlararası iletişimi konu almaktadır.
2- Ödevin konusu yapıtta aktarılanlarla ilgili bir deneme yazmaktatır.
3- Çalışmanın yaratıcı olması beklenmektedir.
4- 2.maddede belirtilenin dışında hergangi başka bir kısıtlama getirilmemiştir. Çalışmanın içeriği, bütünüyle öğrencinin yaratıcılığına bırakılmıştır.

Hedefler:

1- Yaratıcı ve nitelikli bir çalışma ortaya koymak,
2- Çalışmayı değerlendirecek kişiyle, iletişimsel bir çatışmaya girmemek.
3- İncelenen yapıtın özünde anlatılmak isteneni ödeve yansıtabilmek.
4- Tüm bunların sonucunda, çalışmanın iyi olarak değerlendirilmesini sağlamak.

Çalışmanın çıkış noktası:

İncelenen yapıt, "İletişim Çatışmaları ve Empati" nin Ekler bölümünde Shannon ve Weaver’ın iletişim modelinde görüldüğü gibi iletişim iki uçlu bir yapı sergilemektedir. Yani iletişim "bilgi kaynağı"ndan çıkan bilginin belli bir kanal aracılığıyla, hedefe en doğru biçimde ulaşması sürecidir. Bu süreçte bir verici bir de alıcı vardır. Ancak bazı durumlarda iletişim tek uçlu bir yapı da sergileyebilir.

Burada "Ökem iletişim modelini" ortaya koymak istiyorum. Bu modelde kaynağın niyeti önem kazanmaktadır. Yani kaynak bilgiyi hangi hedef noktaya (kişiye, aygıta vs.) ulaştırmayı amaçlıyor? (Kendi geliştirdiğim) bu modele göre iletişimin yapısı ikiye ayrılıyor:

1 - İki uçlu iletişim yapısı
2 - Tek uçlu iletişim yapısı

Bunlardan ilki sorunsuz bir iletişimi örneklerken diğeri biraz sorunlu bir yapı olarak karşımıza çıkıyor. Tek uçlu iletişim yapısında, kaynaktan çıkan bilgiler kaynağın amaçladığı hedefe ulaşmıyor. Başka hedefler bu bilgiyi alıp değerlendise de, bilgiyi alan, kaynağın niyet ettiği kişi veya aygıt değil. Bu durumda tek uçlu bir iletişim yapısı ortaya çıkıyor. Bu iletişimi başlatan kaynak açısından oldukça acıklı bir durum çünkü iletişim için harcadığı tüm çaba boşa gidiyor. Bu olayı şöyle örneklemek mümkün olabilir: Bu çaılışmayı yapıp internette yayınlayarak bir iletişim başlatmış durumdayım. Internet’te dolaşan bir çok kullanıcı çeşitli arama motorlarıyla uygun anahtar sözcükleri girerek bu çalışmaya ulaşabilir. Ancak niyet açısından bunun istediğim hedefe ulaştırabilmek için çalışmanın hangi web adresinde bulunduğunu belirten kağıdı çalışmayı değerlendirecek olan kişiye vermem gerekirdi.

Sorunsuz olarak nitelendirdiğimiz iki uçlu iletişim yapısını da ikiye ayırmak mümkün:

1- Tek yönlü
2- Çift yönlü

Tek yönlü iletişim hepimizin bildiği banttan yapılan radyo ve televizyon yayınlarıdır. Kaynak rolünü üstlenen yayın organının hedefi bir bölgenin, kentin veya ülkenin yaşayanları olabilir. Bir geri bildirimle iletişimin gidişine etkide bulunulmuyorsa bu iletişim iki uçlu yapıya sahip tek yönlü bir iletişimdir. Aynı şekilde cevap verilmemiş mektuplar da bu tasnife dahil edilebilir.

Çift yönlü iltişimde iletişimi başlatan kaynak hedeflediği kişiye / kişilere ulaşmış ve edindiği geri bildirimler doyrultusunda yeni ileteceği mesajın içeriğini şekillendirmiştir. İki uçlu yapıdaki çift yönlü iletişim en yüksek kalitedeki iletişimdir. Çeşitli çatışmalar içerme olasılığı olsada bu çatışmaları giderme şansının olduğu tek iletişim yöntemidir.

Bu çalışmada hedeflenen, çalışmayı değerlendirecek kişiyle yüksek kalitede bir iletişim kurabilmektir. Bu nedenle ondan gelecek geribildirmleri de hesaba katan bir çalışma yapılması düşünülmüştür. Bu amaca en uygun kanalın Internet olduğu öngörülmüş, çalışmayı değerlendirecek olan kişiye her bölümün sonunda düşüncesinin hangi yönde olduğu sorulmuştur. Çalışmayı değerlendirecek olan kişinin vereceği cevaba göre, farklı bağlantı noktalarından ulaşılan farklı görüşler sunularak çalışmanın içeriği ortaya çıkacaktır.

Böyle bir yöntemin benimsenmesinin altında yatan temel düşünce, çalışmayı değerlendirecek olanı, bir iletişim denemesi olarak görülen çalışmanın (ödevin) bir parçası yapmaktır. Daha üst düzeyde bir iletişim kurma denemesidir. Çalışmayı değerlendirenin nasıl düşündebileceği üzerine çalışmayı yapanın çıktığı bir keşiftir.  Çalışmayı değerlendirenin benimsemediği noktaları belirleyip çalışanın farklı düşünceler geliştirerek konuya yaklaşması için bir yöntemdir. Çalışmayı yapanın,  çalışmayı değerlendiren yerine geçerek yapıtını değerlendirdiği bir oyundur.

Çalışmayı Değerlendiren için Okuma Talimatları:

1- Her bölüm sonunda çalışmayı değerlendirecek kişi gibi düşünülmeye çalışılmış ve bir yorum yapılmıştır. Bu yorumlardan hangisine daha çok katılıyorsanız imleci o yorumun üzerine götürüp tıklayınız.
2- Karşınıza çıkan yeni bölümü okuyup bir önceki bölümde yanlış yorumu tıklamış olduğunuzu düşünseniz bile geri dönüp başka bir yoruma tıklamayınız. Diğer yorumların sizi nereye götürdüğünü öğrenmek için önce bütün bir okuma yapmalısınız.
3- Okuma sırasında fonun rengi çalışmayı hazırlayan kişiyle kurduğunuz iletişimin durumu hakkında bilgi vermektedir.
Koyu mavi: Çatışma yok
Sarı: İletişim Dengesiz (İlerde Çatışma olasılığı)
Koyu Kırmızı: Yüksek düzyde çatışma
4- Yazıda Türkçe karakterler kullanıldığından bilgisayarınızda gerekli ayarları yapınız veya bilen birkişe yaptırınız.

İlk yol ayrımına oldukça yaklaşılmış bulunuyor. Şimdi aşağıdaki yorum kısmını okuyarak bu yorumlardan hangisini kendinize daha yakın buluyorsanız ona tıklayın.

Yorum 1: Oldukça yaratıcı bir düşünce yakalanmış. Nasıl devam edeceği konusunda büyük bir merak uyandırdı. Okuma talimatlarını da  okudum. Bu noktaya kadar anlamdığım hiçbir nokta yok. Devam etmek için hiçbir engel göremiyorum.

Yorum 2: Birkaç noktada, çalışmadaki düşüncelerden ayrıldığım oldu.  Ancak yine de yaratıcı bir yaklaşım yakalanmış. Okuma talimatlarını okudum, talimatlarda açık olmayan hiçbir nokta yok.

Yorum 3: Ben olsam böyle bir çalışma hazırlamazdım. Neden böyle bir çalışma hazırlandığını anlayamadım.  Okuma talimatlarını okudum, talimatları anladım.

Yorum 4: Okuma talimatlarından birini veya daha fazlasını anlayamadım.

Sözlük:

çalışma:
yazı boyunca çalışma olarak bahsedilen "Eğitim ve Öğrenme" dersinin dönem ödevidir. Ödev sözcüğünün kullanılması tercih edilmediğinden ödev yerine çalışma sözcüğü kullanılmıştır.

çalışmayı hazırlayan:
ödevi yapan kişi anlamını taşımaktadır. Bu durumda çalışmayı hazırlayan kişi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsünde 1132299 kayıt numarasıyla Doktora eğitimini sürdüren Selim Ökem’dir.

çalışmayı değerlendiren:
Ödevi veren ve okuyup bir not ile değerlendirecek kişidir.